Flet

Flet – instrument dęty drewniany z grupy aerofonów wargowych. Zazwyczaj ma postać cienkiej, pustej w środku rurki (istnieją również flety o innych kształtach, np. okaryna).

Najbardziej znanymi odmianami fletów są flet poprzeczny, popularny instrument muzyki poważnej, oraz flet prosty, powszechnie wykorzystywany jako pomoc dydaktyczna na zajęciach wychowania muzycznego w szkołach podstawowych.

Historia[edytuj][]

Flet o długości 18.7 cm, z trzema otworami, zrobiony z kła mamuta (odnaleziony w 2004 w jaskini Geißenklösterle, w pobliżu Ulm, Niemcy), datowany na 30–37 tys. lat.^[1] Dwa flety zrobione z łabędzich kości zostały odkopane w tej samej jaskini dekadę wcześniej i są datowane na około 36 tys. lat. Zalicza się je do najstarszych znanych instrumentów.Flet jest instrumentem używanym w wielu formach, miejscach i kulturach na świecie, od czasów prehistorycznych.

Biblia Święta (Genesis 4:21) pisze o Jubalu jako ojcu tych wszystkich, którzy grają na ugab i kinnor (ugab to termin hebrajski oznaczający instrument dęty, a kinor - strunowy). Tak więc Jubal jest tradycyjnie uważany za wynalazcę fletu.

Pierwszy flet znaleziony w Chinach (w prowincji Henan) szacuje się na ok. 9 000 p.n.e.^[2][3]

Najstarszy flet poprzeczny, typu chi (篪), znaleziono w grobie markiza Yi z Zeng w miejscowości Suizhou, prowincja Hubei, Chiny. Jest on datowany na 433 p.n.e. (późna dynastia dynastia Zhou). Jest zrobiony z lakierowanego bambusa z zamkniętymi końcami. Flety chi są również wzmiankowane przez wcześniejszych autorów (Shi Jing w edycji Konfucjusza).

Z pewnością był flet poprzeczny znanym i popularnym instrumentem w średniowieczu. W XI-wiecznej kopii z modlitewnika św. Grzegorza z Nazjanzu, którego oryginał pochodzi zIX wieku, znajduje się rysunek pasterza grającego na flecie poprzecznym. W następnych wiekach flet pojawia się często w ikonografii świeckiej i kościelnej. Flet staje się częstym atrybutem anioła, prawdopodobnie ze względu na "niebiańskie" brzmienie. Występuje także w ikonografii militarnej, obok bębnów i trąb. Analiza obrazów o charakterze świeckim pokazuje, że flet poprzeczny oraz flet prosty był często wykorzystywanym instrumentem dworskim obok lutni, harfy i rebec.

Pierwszy zbiór muzyczny, w którym znalazły się utwory również na flet, pochodzi z około 1330 roku. Śpiewnik Johannesa Hadlauba zawiera 54 pieśni przeznaczone na głos przy akompaniamencie skrzypiec i fletu. Około 1360 poeta Guillaume de Machaut w jednym ze swych pism wyjaśnia różnice pomiędzy fletem prostym a poprzecznym. W tym samym czasie Eustache Deschamps w swych pismach sugeruje, że flet jednakowo nadaje się do wykonywania muzyki dworskiej jak i militarnej.

W 1533 Pierre Attaingnant w Paryżu publikuje dwie kolekcje 58 pieśni. Większość z nich przeznaczona jest na flet poprzeczny, inne na flet prosty lub na oba instrumenty. W 1600Aurelio Virgiliano w swym Il Dolcimelo zawiera Ricercare na flet. Jest to pierwsza znana solowa kompozycja na flet. W 1702 Michel de Labarre's componuje Pieces pour la flûte traversière avec la basse-continue. Pierwsza barokowa kompozycja na flet. W 1707 Jacques Martin Hotteterre, publikuje pierwszy podręcznik gry na flecie Principes de la flûte traversière. 1740 Fryderyk Wielki, zamiłowany flecista amator, zostaje królem Prus. W 1779 zaczyna swą karierę jako cudowne dziecko niewidomy Friedrich Ludwig Dülon, pierwszy wirtuoz fletu. W tym samym czasie powstaje wiele solowych utworów na flet pisanych przez wszystkich wielkich kompozytorów klasycystycznych. Pod koniec XVIII wieku w Paryskim konserwatorium naucza aż pięciu profesorów gry i kompozycji na flet. W wieku XIX popularność fletu zaczyna nabierać rozmiaru manii, co współczesnym może przypominać tę związaną z gitarą w latach sześćdziesiątych XX wieku. Flet staje się ważnym instrumentem amatorskim, zajmuje też stałe miejsce w orkiestrze i jako instrument solowy. Występuje wielu wirtuozów instrumentu: Ludwig Dülon (1769-1826), Charles Nicholson (1795-1837), Theobald Böhm (1794-1881), Caspar Fürstenau (1772-1819), Joseph Richardson (1814-1862), Adolphe Hennebains (1862-1914) i inni.

Popularność[edytuj][]

W XX i XXI wieku flet utrzymuje swoją popularność w muzyce poważnej. Szczególnie wraz z odkrywaniem muzyki baroku, staje się ważnym instrumentem.

Zostaje także, choć w dość ograniczonym zakresie, zaadaptowany jako instrument jazzowy. Pierwszym znanym jazzowym flecistą był Wayman Carver z orkiestry Chicka Webba. Inni znani jazzowi fleciści to: Tony Scott, Herbie Mann, Hubert Laws i Jerome Richardson.

Także w rocku, szczególnie w progresywnym, flet stał się popularnym i ważnym instrumentem. W stałym składzie instrumentalnym posiadają go takie grupy i soliści jak Genesis(Peter Gabriel), Jethro Tull (Ian Anderson), Focus (Thijs Van Leer), Gryphon, Gong, Renaissance, Mike Oldfield i inne.