Obój

Obój – Instrument dęty drewniany z grupy aerofonów stroikowych. Obój należy do grupy instrumentów z

Obój

podwójnym trzcinowym stroikiem. Do tej samej rodziny należą także rożek angielski, fagot i kontrafagot. Powszechnie skala (zakres dźwięków muzycznych) instrumentu wynosi od b do g3, rzadziej do a3. Osiągnięcie wysokości dźwięków wyższych (do c4) wymaga dużych umiejętności grającego. Instrument ten to podłużna rura, lekko stożkowa, zakończona lejkowatym rozszerzeniem. Otwory nawiercone na długości instrumentu otwierane i zamykane są klapami. W instrument dmie się za pośrednictwem cienkiej, metalowej rurki (otoczonej korkiem, na którą nawija się podwójną trzcinkę) ze stosunkowo dużym ciśnieniem, a jednocześnie niewielką ilością powietrza. Stroikumieszczony u wylotu rurki, składa się z dwóch listków wykonanych z trzciny o nazwie Arundo donax – i złożonych ze sobą. Powietrze przepływając pomiędzy nimi wywołuje ich wibrację, drganie. Korpus instrumentu tradycyjnie wykonywany jest z drewna, najczęściej afrykańskiego blackwoodu (Dalbergia melanoxylon), istnieją także egzemplarze wykonane z drewna rosewood (Dalbergia nigra). Standardowa długość instrumentu wynosi ok. 60 cm. Obój charakteryzuje się melancholijnym, śpiewnym i dość przenikliwym brzmieniem, co predestynuje go do roli instrumentu solowego. Świetnie sprawdza się także w muzyce filmowej.

 

Nazwa obój pochodzi z francuskiego Hautbois oznaczającego "wysokie drewno". "Hautbois" bierze swoją nazwę od wspomnianej trzciny, z której wykonuje się stroiki obojowe, które są najmniejsze wśród wszystkich stroików instrumentów dętych. Dlatego z całej długości trzciny do stroików obojowych wykorzystuje się tylko tą część, która jest najmniejsza a równocześnie najwyższa, stąd "wysokie

Obój

drewno". Niższe, więc i coraz grubsze, części trzciny wykorzystuje się do stroików różka angielskiego, klarnetu, saksofonu, fagotu i kontrafagotu.

Współczesny obój został wynaleziony w XVII wieku, lecz miał swego poprzednika w instrumencie zwanym szałamają (shawm), znanym już w XII wieku. Pierwotne instrumenty, w których wibrator opierał się na tej samej zasadzie, co w oboju – znane były już w starożytnym Egipcie jako "trąbka trzcinowa". Instrument podobny dofujarki, lecz z wibratorem zbudowanym z dwóch listków rzecznej trzciny złożonych razem. Podobny instrument znany był także w starożytnym Rzymie i nazywany był tibiae.

Obój szczególnie popularny w okresie baroku był istotnym instrumentem solowym oraz częścią kwartetu dlatego i orkiestry kameralnej. Wraz z rozwojem orkiestry symfonicznej wszedł w jej stały skład, najczęściej zdwajany lub zwielokrotniany. Współcześnie można spotkać także oboistów grających jazz, dobrym przykładem tutaj jest francuski oboista Jean Luc Fillon czy Amerykanin Paul McCandless. Obój posiada kilka odmian:

• obój miłosny (d'amore)
• rożek angielski
• obój myśliwski (oboè da caccia)

Obój to także nazwa językowego (stroikowego) głosu organowego, którego barwa przypomina prawdziwy obój.

Przykładowe utwory na obój

• Wolfgang Amadeusz Mozart – Koncert na obój C-Dur KV 314 1777
• Jan Sebastian Bach – Koncert na obój d-moll BWV 1059r 1739
• Robert Schumann – 3 Romanse na obój i fortepian Op. 94 1849
• George Frideric Handel – Sonata na obój F-dur HMV 363a. 1714
• Joseph Haydn – Koncert na obój i orkiestrę C-Dur
• Alessandro Marcello – Koncert na obój d-moll
• Benjamin Britten – 6 Metamorphoses
• Witold Lutosławski – Epitafium
• Tomaso Albinoni – Koncert na obój d-moll
• Francis Poulenc - Sonata
• Camille Saint-Saens - Sonata D-dur op. 166
• Antonio Vivaldi - Koncert C-dur, F-dur, a-moll i inne
• Georg Philipp Telemann - Koncert f-mol
  l